Üçlü Salgın Alarmı: RSV, Grip ve Covid Uyarısı

   Toplumda "Bitmeyen öksürük", "hastanelerde yer yok" ve "bu grip neden geçmiyor" şikayetleri artarken, Türkiye'nin önde gelen enfeksiyon hastalıkları ve pediatri uzmanlarından kritik bir "son dakika" açıklaması geldi. Uzmanlar uyardı: Bu yıl, tek bir virüsle değil, "üçlü salgın" olarak adlandırılan karmaşık bir tehditle mücadele ediyoruz. Bu üçlü tehdidin baş aktörleri ise; çocuklar için büyük risk taşıyan RSV (Respiratuvar Sinsityal Virüs), şiddetli semptomlarla seyreden İnfluenza (Grip) ve etkisini hala sürdüren COVID-19. Özellikle COVID-19 pandemisi sırasında alınan (maske, mesafe, izolasyon) önlemler nedeniyle son birkaç yıldır bu virüslerle yeterince karşılaşmayan toplumda, "bağışıklık açığı" (immunity debt) oluşmuş durumda. Bu durum, virüslerin beklenenden daha hızlı yayılmasına ve özellikle çocuklarda daha ağır seyretmesine neden oluyor. Uzmanlar, bu üç virüsün aynı anda dolaşımda olmasının, hem tanı koymayı zorlaştırdığını hem de sağlık sistemi üzerinde benzeri görülmemiş bir baskı yarattığını belirtiyor. Bu makale, uzmanların neden alarm verdiğini, bu "üçlü salgın" bileşenlerinin ne olduğunu, kimlerin risk altında olduğunu ve 2025 sonbaharında sağlığımızı korumak için hangi adımları atmamız gerektiğini detaylıca analiz etmektedir.

Üçlü Salgın Nedir ve Neden Şimdi Gündemde?

"Üçlü salgın" (İngilizce'de "Tri-demic" olarak da adlandırılır), aslında yeni bir "süper virüs" değil, mevcut üç farklı ve güçlü solunum yolu virüsünün aynı anda ve yoğun bir şekilde toplumda dolaşımda olması durumunu tanımlayan tıbbi bir terimdir. 2025 Ekim ayı itibarıyla Türkiye'de uzmanların işaret ettiği bu üç virüs; İnfluenza (Mevsimsel Grip), RSV (Respiratuvar Sinsityal Virüs) ve SARS-CoV-2 (COVID-19)'dur. Normalde, bu virüslerin mevsimsel pikleri (zirve yaptıkları dönemler) farklılık gösterirdi. Örneğin, RSV genellikle sonbahar sonunda başlar, grip kış ortasında zirve yapar ve COVID-19'un kendi dalgalanmaları olurdu. Ancak 2025'in son 1 ayında gözlemlenen tablo, bu üç virüsün de aynı anda atağa kalktığı yönünde. Peki, uzmanlar neden özellikle "şimdi" bu uyarıyı yapıyor? Cevap, "bağışıklık açığı" (immunity debt) kavramında gizli.

COVID-19 pandemisi boyunca (yaklaşık 2020-2023 arası) uygulanan sıkı tedbirler (maske zorunluluğu, sosyal mesafe, okulların kapanması ve sokağa çıkma kısıtlamaları), COVID-19'un yayılımını yavaşlatırken, bir "yan etki" olarak grip ve RSV gibi diğer solunum yolu virüslerinin de dolaşımını neredeyse tamamen durdurdu. Bu dönemde toplum, özellikle de o yıllarda doğan bebekler ve küçük çocuklar, bu "yaygın" virüslerle hiç karşılaşmadı. Dolayısıyla, bu virüslere karşı doğal bir toplumsal bağışıklık gelişemedi. Şimdi, 2025 yılında tüm kısıtlamaların kalktığı, maske kullanımının minimuma indiği ve sosyal hayatın tamamen normale döndüğü bir ortamda, bu virüsler "hazırlıksız" bir bağışıklık sistemiyle karşılaşıyor. Bu durum, virüslerin normalden daha hızlı yayılmasına ve daha fazla kişiyi, özellikle de bağışıklık sistemi "deneyimsiz" olan çocukları ağır hasta etmesine yol açıyor. Uzmanların son dakika uyarısının temelinde, normalde mevsimsel olarak yönetilebilir olan bu hastalıkların, bağışıklık açığı nedeniyle toplu bir salgına dönüşerek [sağlık sistemi kapasitesini] zorlaması yatmaktadır. Acil servislerdeki yoğunluk, bu durumun en net göstergesidir.

Tehdidin Bileşenleri: RSV, Grip ve Covid Teknik Özellikleri

Uzmanların uyardığı bu "üçlü tehdit paketini'' anlamak için, her bir virüsün teknik özelliklerini, hedef kitlesini ve ayırt edici semptomlarını bilmek kritik önem taşır. Belirtiler birbirine çok benzese de (öksürük, ateş, boğaz ağrısı), her virüsün vücutta yarattığı etki ve risk profili farklıdır.

1. RSV (Respiratuvar Sinsityal Virüs): Bebeklerin Korkulu Rüyası

RSV, aslında her yaştan insanı enfekte edebilen çok yaygın bir virüstür. Yetişkinlerde ve büyük çocuklarda genellikle hafif bir soğuk algınlığı gibi (burun akıntısı, hafif öksürük) atlatılır. Ancak uzmanların RSV konusundaki "son dakika" uyarısı, özellikle 0-2 yaş arası bebekler ve prematüre doğanlar içindir. Bu yaş grubunda RSV, basit bir üst solunum yolu enfeksiyonu olmaktan çıkıp, akciğerlerin küçük hava kesecikleri olan "bronşiyollere" iner. Burada "bronşiyolit" adı verilen ciddi bir iltihaplanmaya yol açar.

• Ayırt Edici Belirtiler (Bebeklerde): Hırıltılı solunum (nefes alıp verirken ıslık sesi), hızlı nefes alıp verme, nefes almada zorlanma (kaburga aralarının çekilmesi), yoğun öksürük krizleri ve beslenmeyi reddetme.
• Teknik Risk: RSV kaynaklı bronşiyolit, bebeklerde oksijen seviyesinin düşmesine neden olarak hastaneye yatış, solunum desteği ve hatta yoğun bakım ihtiyacı doğurabilir. 2025'te pediatri acillerinin dolmasının ana nedenlerinden biri budur.

2. İnfluenza (Mevsimsel Grip - Tip A/B): "Kamyon Çarpmış" Hissi

Grip, genellikle "nezle" (soğuk algınlığı) ile karıştırılsa da, çok daha ağır bir tablodur. İnfluenza virüsünün (genellikle Tip A veya B) neden olduğu bu hastalık, ani ve sert başlar.

• Ayırt Edici Belirtiler: 39°C ve üzerine çıkan ani yüksek ateş, vücudu yataktan kaldıramayacak düzeyde şiddetli kas ve eklem ağrıları (miyalji), baş ağrısı, kuru ve inatçı öksürük, belirgin halsizlik. Halk arasında sıkça kullanılan "kamyon çarpmış gibiyim" tabiri, gribin yarattığı sistemik etkiyi en iyi anlatan cümledir.
• Teknik Risk: Grip, özellikle kronik hastalığı olanlarda (astım, KOAH, diyabet, kalp yetmezliği), hamilelerde ve 65 yaş üstü bireylerde tehlikelidir. En büyük komplikasyonu, "ikincil bakteriyel pnömoni"dir (zatürre). Virüsün zayıflattığı akciğerlere bakterilerin yerleşmesiyle hayati tehlike oluşturabilir.

3. COVID-19 (SARS-CoV-2): Hala Bizimle

COVID-19 artık pandemi statüsünde olmasa da, "endemik" bir virüs olarak (tıpkı grip gibi) bizimle yaşamaya devam ediyor ve 2025'te yeni varyantlarla dolaşımını sürdürüyor.

• Ayırt Edici Belirtiler: Belirtiler artık çok daha değişken. Klasik tat ve koku kaybı eskisi kadar sık görülmese de; inatçı boğaz ağrısı, yorgunluk, ateş, öksürük ve baş ağrısı yaygındır. COVID-19'un en sinsi özelliği, bazı kişilerde çok hafif veya belirtisiz (asemptomatik) seyredip, bu kişilerin virüsü risk grubundakilere kolayca bulaştırabilmesidir.
• Teknik Risk: COVID-19'un akut fazı (hastaneye yatış) riski aşılama ile azalmış olsa da, "Uzun COVID" (Long Covid) riski devam etmektedir. Hastalığı atlattıktan aylar sonra bile devam eden yorgunluk, beyin sisi ve nefes darlığı gibi semptomlar, bu virüsün teknik olarak hala ciddi bir tehdit olduğunu göstermektedir.

Uzmanların uyardığı en tehlikeli senaryo ise "ko-enfeksiyon", yani bu virüslerden ikisine (örneğin Grip + COVID) aynı anda yakalanmaktır. Bu durum, bağışıklık sistemine aşırı yük bindirerek komplikasyon riskini katbekat artırmaktadır.

Kimler Risk Altında ve Nasıl Korunmalı?

"Üçlü salgın" uyarısı tüm toplumu ilgilendirse de, uzmanlar bazı grupların bu enfeksiyonları çok daha ağır geçirme riski altında olduğunu vurguluyor. Korunma yöntemleri ise bu risk gruplarını korumak için hayati önem taşıyor.

Birincil Risk Grupları:

1. 0-2 Yaş Grubu Bebekler ve Küçük Çocuklar: Özellikle RSV için en yüksek risk grubudur. Bağışıklık sistemleri henüz tam gelişmemiştir ve hava yolları çok dardır.
2. 65 Yaş Üstü Yetişkinler: Bağışıklık sisteminin yaşla birlikte zayıflaması ("immünosenesans"), bu grupta hem gribin hem de COVID-19'un zatürreye (pnömoni) dönüşme riskini artırır.
3. Kronik Hastalığı Olanlar: Astım, KOAH gibi akciğer hastaları; diyabet (şeker hastalığı) olanlar; kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği gibi kronik organ rahatsızlıkları bulunanlar. Bu hastalıklara sahip kişilerde vücudun enfeksiyonla savaşma kapasitesi daha düşüktür.
4. Bağışıklığı Baskılanmış Kişiler: Kanser tedavisi (kemoterapi) görenler, organ nakli olanlar veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar (kortizon vb.) kullananlar.
5. Hamileler: Gebelik, bağışıklık sisteminde doğal değişikliklere neden olur ve özellikle gribe karşı daha savunmasız hale getirir.

Uzmanların Açıkladığı Korunma Yöntemleri (Adım Adım):

Uzmanlar, bu üçlü salgına karşı korunmanın "pasif" değil, "aktif" bir çaba gerektirdiğini belirtiyor.

1. Adım: Aşılama (En Kritik Kalkan)

"Uzmanlar uyardı" başlığının altındaki en önemli tavsiye budur.

• Grip Aşısı: 2025 Ekim ayı, [mevsimsel grip aşısı] olmak için tam zamanıdır. Grip aşısı, o yıl dolaşımda olması beklenen İnfluenza türlerine karşı (2025 suşlarına göre güncellenmiştir) koruma sağlar. Hastalığı %100 engellemese bile, ağır geçirme, hastaneye yatış ve ölüm riskini dramatik ölçüde azaltır. Risk grubundaki herkesin yaptırması şiddetle tavsiye edilir.
• COVID-19 Aşısı: Özellikle son 6 ay içinde aşı olmamış veya hastalık geçirmemiş risk grubundaki kişilerin, yeni varyantlara karşı güncellenmiş hatırlatma (rapel) dozlarını olması önerilmektedir.
• RSV Aşısı (Yeni Gelişme): 2025 itibarıyla, özellikle 60 yaş üstü yetişkinler ve bazı riskli bebek grupları için RSV aşıları ve antikor tedavileri (pasif bağışıklama) mevcuttur. Risk grubundaysanız bu seçenekleri mutlaka doktorunuza danışın.

2. Adım: Hijyen ve Mesafe (Unutulan Alışkanlıklar)

Pandemide öğrendiğimiz temel kurallara geri dönmek gerekiyor:

• El Yıkama: Gün içinde sık sık, en az 20 saniye sabun ve suyla elleri yıkamak, virüslerin bulaşma zincirini kırmanın en etkili yoludur.
• Maske Kullanımı: Zorunluluk olmasa da, uzmanlar özellikle risk grubundakilerin; toplu taşıma, hastaneler, AVM'ler gibi kalabalık ve havalandırması kötü kapalı alanlarda maske takmasını önermektedir.
• Hasta İken Evde Kalmak: Öksürük, ateş gibi belirtileriniz varsa işe veya okula gitmemek, hem kendi iyileşmeniz hem de virüsü başkalarına bulaştırmamak için bir "vatandaşlık görevi" olarak görülmelidir.

3. Adım: Havalandırma ve Beslenme

• Kapalı Alanları Havalandırmak: Virüsler damlacık ve aerosol yoluyla havada asılı kalabilir. Kapalı ofisleri, sınıfları ve evleri düzenli olarak havalandırmak (pencereleri açarak çapraz hava akımı sağlamak) virüs yoğunluğunu azaltır.
• Bağışıklık Desteği: Dengeli beslenme, yeterli uyku ve bol sıvı tüketimi, [bağışıklık sistemi güçlendirme] için temel yapı taşlarıdır ve vücudun enfeksiyonlara karşı daha dirençli olmasını sağlar.

Üçlü Salgın Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Soru 1: Belirtilerim var, bu RSV mi, Grip mi, yoksa COVID-19 mu? Nasıl ayırt edebilirim?

Bu, 2025 Ekim ayında doktorların en sık karşılaştığı sorudur. Uzmanların net uyarısı şudur: Bu üç virüsün belirtileri (ateş, öksürük, boğaz ağrısı, halsizlik) birbirine o kadar benzer ki, sadece klinik bulgulara (muayeneye) bakarak kesin tanı koymak neredeyse imkansızdır. Ayırt etmenin tek yolu testtir. Özellikle risk grubundaysanız veya belirtileriniz şiddetliyse (yüksek ateş, nefes darlığı, şiddetli kas ağrısı), mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurun. Doktorunuz, doğru tedaviyi planlamak için (örneğin, Grip için antiviral ilaç olan Oseltamivir, COVID-19 için Paxlovid gibi) sizden PCR veya hızlı tanı testleri isteyecektir. Grip ve COVID-19'u aynı anda tespit edebilen "kombine testler" şu anda yaygın olarak kullanılmaktadır. Bebeklerde hırıltılı solunum varsa, bu RSV açısından güçlü bir şüphe uyandırır ve vakit kaybetmeden bir pediatri uzmanına başvurulmalıdır.

Soru 2: Grip aşısı olursam COVID-19 veya RSV'den de korunmuş olur muyum?

Hayır. Bu, çok önemli bir teknik detaydır. Aşılar "virüs spesifik" olarak çalışır. Yani, 2025 yılı için güncellenmiş [mevsimsel grip aşısı], sadece İnfluenza virüslerine karşı bağışıklık sağlar; COVID-19 veya RSV üzerinde hiçbir koruyucu etkisi yoktur. Benzer şekilde, COVID-19 aşısı da sizi gripten veya RSV'den korumaz. "Üçlü salgın" tehdidinin ciddiyeti de buradan gelir. Birden fazla ve farklı virüsle karşı karşıya olduğumuz için, korunmayı maksimize etmek isteyen risk gruplarının (doktor onayıyla) hem grip aşısı hem de güncel COVID-19 hatırlatma dozunu olmaları gerekebilir. RSV için ise riskli gruplara (yaşlılar ve bebekler) yönelik ayrı aşı veya antikor seçenekleri bulunmaktadır.

Soru 3: "Bağışıklık açığı" (Immunity Debt) ne demek? Bu durum beni nasıl etkiliyor?

"Bağışıklık açığı", pandemi döneminde (2020-2023) maske, mesafe ve izolasyon gibi önlemler nedeniyle, COVID-19 dışındaki yaygın solunum yolu virüsleriyle (Grip, RSV, nezle virüsleri vb.) karşılaşmamamız sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bağışıklık sistemimiz, "hatırlamak" ve "eğitimli kalmak" için düzenli olarak bu patojenlerle karşılaşmaya ihtiyaç duyar. Bu karşılaşmalar olmadığında, toplumsal bağışıklık seviyesi bu virüslere karşı düştü. Özellikle 2020-2023 arasında doğan çocuklar, hayatlarının ilk yıllarında bu virüslerle hiç tanışmadı. 2025'te, tüm önlemlerin kalkmasıyla birlikte, bu virüsler "bakir" (daha önce hiç karşılaşmamış) bir bağışıklık sistemiyle karşılaştılar. Bu durum, virüslerin normalden daha hızlı yayılmasına ve özellikle çocuklarda, bağışıklık sistemleri bu virüsleri tanımadığı için daha şiddetli reaksiyonlar (ağır hastalık) göstermesine neden olmaktadır. Uzmanların bu yılki salgının daha şiddetli olacağı yönündeki uyarısının bilimsel temeli budur.

Soru 4: Hastalandım, hemen antibiyotik kullanmalı mıyım?

Uzmanların en sert uyardığı konulardan biri de budur: Kesinlikle hayır. "Üçlü salgın" bileşenlerinin tamamı (RSV, İnfluenza, COVID-19) virüstür. Antibiyotikler ise sadece bakterileri öldürür. Virüslere bağlı enfeksiyonlarda antibiyotik kullanmak, hastalığı tedavi etmediği gibi, vücudumuzdaki iyi bakterileri öldürerek bağışıklık sistemine zarar verir ve daha da önemlisi, gelecekte gerçekten ihtiyaç duyulduğunda işe yaramayacak olan "antibiyotik direncine" yol açar. Bu viral enfeksiyonların tedavisi, genellikle semptomatiktir (dinlenme, bol sıvı, ateş düşürücüler, ağrı kesiciler). Ancak Grip veya COVID-19'da, hastalığın ilk 48 saati içinde (ve doktor kararıyla) başlanırsa etkili olan antiviral (virüse etki eden) ilaçlar kullanılabilir. RSV için ise genellikle destekleyici tedavi (oksijen, sıvı takviyesi) uygulanır.

Soru 5: Çocukları ve bebekleri RSV'den korumak için ne gibi özel önlemler almalıyız?

RSV, 2 yaş altı bebekler için ciddi bir tehdit olduğundan, ebeveynlerin ekstra dikkatli olması gerekir. Uzmanlar şunları önermektedir:

1. Temas İzolasyonu: Dışarıdan eve gelen herkesin, bebeğe dokunmadan veya bebeği kucağına almadan önce mutlaka en az 20 saniye ellerini yıkaması gerekir.
2. Öpücük Yasağı: Hasta olduğunu bilen (veya hafif belirtisi olan) kişilerin bebekleri öpmesi, sarılması kesinlikle engellenmelidir. Virüs damlacık yoluyla kolayca bulaşır.
3. Kalabalıktan Kaçınma: Salgının yoğun olduğu bu dönemde (Ekim-Kasım 2025), bebeklerin ve küçük çocukların AVM, toplu taşıma, kapalı oyun alanları veya kalabalık ev ziyaretleri gibi yerlere götürülmemesi şiddetle tavsiye edilir.
4. Hijyen: Bebeğin sık temas ettiği oyuncakların ve yüzeylerin düzenli olarak dezenfekte edilmesi önemlidir.

5. Sigara Dumanı: Pasif içicilik, bebeklerin solunum yollarını tahriş ederek RSV enfeksiyonunun çok daha ağır geçmesine neden olur. Bebeğin bulunduğu ortamda kesinlikle sigara içilmemelidir.

   Riskli bebekler (prematüre doğanlar, kalp veya akciğer hastalığı olanlar) için doktora danışılarak RSV'ye karşı pasif bağışıklama (Palivizumab gibi antikor tedavileri) seçenekleri değerlendirilmelidir.

Üçlü Salgın vs. Basit Mevsimsel Nezle (Karşılaştırma)

Pek çok kişi mevcut semptomlarını "basit bir nezle" veya "soğuk algınlığı" olarak nitelendirip önemsememe eğilimindedir. Ancak uzmanların uyardığı "üçlü salgın" bileşenleri, basit nezleden (genellikle Rhinovirüsler neden olur) çok daha ciddi tablolardır. Aradaki farkı bilmek, ne zaman doktora başvurmanız gerektiğini anlamanıza yardımcı olur.

İşte "üçlü salgın" bileşenleri ile basit nezlenin teknik karşılaştırması:

Bu tablo, uzmanların neden "bu sadece nezle değil" uyarısını yaptığını net bir şekilde ortaya koymaktadır. Basit nezle genellikle yatak istirahati gerektirmeden, hafif semptomlarla atlatılırken; Grip, RSV (bebeklerde) ve COVID-19, akciğerleri doğrudan hedef alabilen, yüksek ateşe neden olan, zatürre gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilen ve hastaneye yatış gerektirebilen sistemik hastalıklardır. Özellikle yüksek ateşiniz, nefes almakta zorluğunuz veya şiddetli vücut ağrılarınız varsa, bunu "nezle" olarak geçiştirmemek hayati önem taşır.

Bu Uyarının Diğer Sağlık Gündemlerine Göre Önemi

Sağlık gündemi her zaman yoğundur; obeziteyle mücadele, kalp hastalıkları, kanser taramaları gibi birçok kronik ve önemli konu her zaman mevcuttur. Peki, "üçlü salgın" uyarısını Ekim 2025 itibarıyla "son dakika" ve "en önemli" gündem maddesi yapan nedir? Bu durumun, diğer sağlık sorunlarına kıyasla bazı kritik "avantajları" (burada "avantaj" kelimesi, tehdidin aciliyetini ve öncelik sırasını belirtmek için kullanılmıştır) vardır.

1. Akut ve Hızlı Yayılım Tehdidi:

Kronik hastalıklar (diyabet, obezite vb.) yıllar içinde yavaş yavaş gelişen ve bireysel düzeyde yönetilen sağlık sorunlarıdır. Oysa "üçlü salgın", akut bir tehdittir. Enfeksiyon hastalıklarının (Grip, RSV, Covid) bulaşıcılığı (R0 değeri) çok yüksektir. Bu, sorunun bireysel olmaktan çıkıp toplumsal bir krize dönüşme potansiyeli taşıdığı anlamına gelir. Birkaç hafta içinde on binlerce, hatta yüz binlerce insanı aynı anda etkileyebilir. Bu hızlı yayılım, onu diğer tüm sağlık gündemlerinden daha "acil" kılar.

2. Sağlık Sistemi Kapasitesini Zorlama Riski:

Bu uyarının en önemli teknik dayanağı budur. Obezite veya diyabet acil servisleri kilitlemez. Ancak aynı anda hastalanan binlerce Grip, RSV ve COVID-19 vakası, tam da bunu yapar. COVID-19 pandemisinin ilk dönemlerinde yaşadığımız gibi, acil servislerin, hastane yataklarının ve özellikle pediatrik (çocuk) yoğun bakım ünitelerinin kapasitesinin aynı anda dolması, sağlık sisteminin kilitlenmesine yol açar. Bu durumda, sadece bu hastalıklara yakalananlar değil, kalp krizi geçiren, trafik kazası yapan veya apandisiti patlayan diğer hastalar da ihtiyaç duydukları acil bakımı alamazlar. Uzmanların uyarısı, aslında tüm sağlık sisteminin çöküşünü engellemeye yönelik proaktif bir çağrıdır.

3. Korunma Yöntemlerinin Net ve Uygulanabilir Olması:

Kronik hastalıkların önlenmesi, genellikle yaşam tarzı değişikliği, diyet, egzersiz gibi sürdürülmesi zor, uzun vadeli çabalar gerektirir. Oysa "üçlü salgın" tehdidinin "avantajı", korunma yollarının çok net, spesifik ve hızlı sonuç veren eylemler olmasıdır. Aşı olmak (Grip/Covid), kalabalıkta maske takmak, elleri yıkamak ve hasta iken evde kalmak gibi basit eylemler, bulaşma zincirini anında kırabilir. Alınan önlemlerin etkisi bireysel değil, toplumsaldır ve kısa vadede pozitif sonuç verir. Bu nedenle uzmanlar, kontrolün hala bizde olduğunu vurgulamak için bu uyarıyı yapmaktadır.

2025 sonbaharı, "bağışıklık açığı" nedeniyle solunum yolu enfeksiyonları açısından zorlu geçmektedir. Türkiye'deki uzmanların "üçlü salgın" uyarısı, bir panik yaratma amacı değil, toplumsal bir bilinç ve önlem çağrısıdır. RSV, İnfluenza ve COVID-19'un eş zamanlı dolaşımı, özellikle risk grupları ve sağlık sistemi üzerinde ciddi bir baskı oluşturmaktadır. Bu, "basit bir soğuk algınlığı" dönemi değildir. Belirtileri ciddiye almak, risk gruplarını korumak için hijyen ve mesafe kurallarına uymak ve en önemlisi, bilimsel bir kalkan olan aşılamayı (özellikle Grip ve COVID-19) ihmal etmemek, bu zorlu mevsimi en az hasarla atlatmamızı sağlayacaktır. Sağlığınızı ve sevdiklerinizin sağlığını korumak için proaktif davranın. Belirtileriniz şiddetlenirse veya risk grubundaysanız, gecikmeden aile hekiminize veya bir sağlık kuruluşuna danışın.